Δημιουργία και Ανάπτυξη μιας αθλητικής ομάδας: Δυναμική και Συνοχή
.
Η ομάδα απαρτίζεται από διάφορα μέλη τα οποία έχουν αλληλοεξαρτώμενους και ετερογενείς ρόλους και ευθύνες (Cooke et al., 2004). Κάθε μέλος σε μια ομάδα έχει έναν συγκεκριμένο και διαφορετικό ρόλο σε αυτήν, ο οποίος ρόλος είναι απαραίτητος για την ολοκλήρωση της εργασίας (Ashauer, 2012). Η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της ομάδας είναι ζωτικής σημασίας (McNeese et al, 2016). Ως «ομαδικό άθλημα» ορίζεται ένα είδος αθλήματος όπου τα άτομα εργάζονται από κοινού για έναν κοινό στόχο, βασιζόμενοι σε υψηλά επίπεδα ομαδικής εργασίας, συντονισμού και γνωστικής επεξεργασίας για την επίτευξη επιτυχίας (McNeese et al., 2016). Ταυτόχρονα, αυτά τα αθλήματα δίνουν έμφαση στην ομαδική εργασία, τη στρατηγική και τον συντονισμό μεταξύ των μελών της ομάδας, ενώ ανταγωνίζονται αντίπαλες ομάδες για την επίτευξη ενός κοινού στόχου (Bouthier et al., 1997).
.
Σύμφωνα με τους Carron & Eys (2012), πρωταρχικό βήμα για την δημιουργία μιας ομάδας αποτελεί η δομημένη λειτουργία της. Η ομαλή λειτουργία της ομάδας στηρίζεται στην ύπαρξη και την τήρηση κανόνων αλλά και ρολών. Οι κανόνες και οι ρόλοι ευθυγραμμίζουν την διοίκηση αλλά και την εύρυθμη λειτουργία της ομάδας, καθώς οριοθετούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο τα μέλη πρέπει να συμπεριφέρονται αναλόγως τον ρόλο τους, το τι είναι αποδεκτό αλλά και σύμφωνα με τους στόχους και τις προσδοκίες της ομάδας.
.
Σε μια αθλητική ομάδα, οι κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται είναι σημαντικοί για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας, της συνεργασίας και της επιτυχίας της ομάδας. Αυτοί οι κανόνες συμβάλλουν στη δημιουργία ενός θετικού και παραγωγικού περιβάλλοντος για όλους τους συμμετέχοντες, ενώ προωθούν την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και την επίτευξη των στόχων της ομάδας (Page & Donelan, 2010). Η συνεργασία και το ομαδικό πνεύμα αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία. Ακόμη, ενθαρρύνεται η συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας και ο σεβασμός προς τους συναθλητές, τους προπονητές και τους αντιπάλους. Η συνεπής παρουσία και συμμετοχή είναι επίσης σημαντική, με τακτική και έγκαιρη παρουσία στις προπονήσεις και στους αγώνες καθώς και την ενημέρωση του προπονητή σε περίπτωση απουσίας ή καθυστέρησης του αθλητή. Ακόμη, η πειθαρχία και η συμπεριφορά πρέπει να είναι υποδειγματικές, με την ακολούθηση των οδηγιών του προπονητή και τον σεβασμό στις αποφάσεις του, καθώς και τη διατήρηση θετικής συμπεριφοράς και αθλητικού πνεύματος κατά τη διάρκεια των αγώνων και των προπονήσεων. Σημαντική θεωρείται και η προσωπική φροντίδα και υγεία των αθλητών, κυρίως στη φυσική κατάσταση και την υγεία τους, καθώς και την ενημέρωση του προπονητή για τυχόν τραυματισμούς ή προβλήματα υγείας. Οι στόχοι και τα κίνητρα είναι σημαντικά για την επιτυχία της ομάδας, με τον καθορισμό και την επιδίωξη προσωπικών και ομαδικών στόχων, αλλά και την ενθάρρυνση και υποστήριξη των συναθλητών στην επίτευξη των κοινών στόχων. Τέλος, η ανοιχτή επικοινωνία είναι απαραίτητη, με την ενθάρρυνση της ανοιχτής και ειλικρινούς επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας και την επίλυση διαφωνιών με εποικοδομητικό και σεβαστό τρόπο (Minnesota State Colleges and Universities, 2013) & (University of Alberta, 2024).
.
Ο καθορισμός ρόλων είναι επίσης κρίσιμης σημασίας για το χτίσιμο μιας αθλητικής ομάδας (Eys et al., 2006). Καθένας παίκτης κατανοεί τις ευθύνες και τις αρμοδιότητές του, συμβάλλοντας έτσι στην συνοχή και την αποτελεσματικότητα της ομάδας. Αυτό προάγει την ομαδικότητα, μειώνοντας συγκρούσεις και παρεξηγήσεις, ενώ επιτρέπει σε κάθε παίκτη να αξιοποιεί τις δυνάμεις του στον μέγιστο βαθμό. Η σαφής κατανομή ρόλων διευκολύνει τη στρατηγική ανάπτυξη και την τακτική εκτέλεση, ενώ ενισχύει την αυτοπεποίθηση των παικτών (Shuffler, 2018). Επίσης, ο προπονητής μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα το δυναμικό της ομάδας, βελτιώνοντας την απόδοση και επιτυγχάνοντας με μεγαλύτερη ευκολία τους στόχους της ομάδας (Salihovic, 2021).
.
Ταυτόχρονα, παρατηρείται πως σημαντικό χαρακτηριστικό μιας ομάδας αποτελεί και η συνοχή. Ως συνοχή ορίζεται μία διαδικασία η οποία εμφανίζεται στην τάση που έχει μία ομάδα ατόμων να επικοινωνεί και να παραμένει συνδεδεμένη, με απώτερο σκοπό την επιδίωξη στόχων αλλά και την επίτευξη της όσο γίνεται περισσότερο κάλυψης των συναισθηματικών αναγκών όλων των μελών της (Weiberg & Gould, 2007). Όπως αναφέρουν οι Θεοδωράκης, Χατζηγεωργιάδης & Ζουρμπάνος (2015) η συνοχή της ομάδας είναι:
- Πολυδιάστατη και διακρίνεται σε συνοχή έργου που αφορά το πως η ομάδα επηρεάζει την απόδοση του συνόλου και στην κοινωνική συνοχή που αφορά την σχέση των παικτών μεταξύ τους αλλά και ως σύνολο.
- Δυναμική αφού διαμορφώνεται και αλλάζει ανά τον χρόνο και αλληλεπιδρά με άλλες παραμέτρους λειτουργίας της ομάδας
- Λειτουργική επειδή μαρτυρά τους λόγους δημιουργίας και διατήρησης της ομάδας αποτελώντας ισχυρό μέσο επίτευξης στόχων και
- Θυμική γιατί είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα συναισθήματα των μελών της.
.
Όμως, η συνοχή μιας ομάδας φαίνεται να επηρεάζει αλλά και να επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες.
.
Σύμφωνα με τους Carron, Brawley & Widmeyer (1998), οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνοχή της ομάδας χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες τις οποίες αποτελούν: οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, οι προσωπικοί παράγοντες, οι παράγοντες ηγεσίας και οι παράγοντες της ομάδας. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν μεταβλητές όπως το μέγεθος της ομάδας, το αγωνιστικό επίπεδο που βρίσκεται η εκάστοτε ομάδα και διάφορα ερεθίσματα του κοινωνικού περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα κάποιοι σημαντικοί άνθρωποι της ομάδας. Οι προσωπικοί παράγοντες αναφέρονται κυρίως σε δημογραφικά χαρακτηριστικά αλλά και σε γνωστικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες. Οι παράγοντες ηγεσίας αφορούν κυρίως τον προπονητή, το πώς λαμβάνει αποφάσεις αλλά και το πώς στηρίζει και καθοδηγεί τους παίκτες. Τέλος, οι παράγοντες της ομάδας αναφέρονται κυρίως στα χαρακτηριστικά του εκάστοτε αθλήματος, των αρχών λειτουργίας που διατηρεί η συγκεκριμένη ομάδα καθώς και το πώς είναι διαμοιρασμένοι οι ρόλοι των μελών της ομάδας και ποιο είναι το επίπεδο της αποτελεσματικότητας της ομάδας. Από την άλλη, αποτελεί καίριο ερώτημα εάν τελικά η συνοχή επηρεάζει την απόδοση. Όπως αναφέρουν οι Θεοδωράκης, Χατζηγεωργιάδης & Ζουρμπάνος (2015), ένα υψηλό ποσοστό ερευνών δείχνει πως η σχέση μεταξύ της συνοχής και της απόδοσης μιας ομάδας, διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο για την ομάδα. Αναλυτικότερα, φαίνεται πως η ομάδα όσο αποδίδει καλά, η συνοχή της αυξάνεται αλλά ταυτόχρονα όσο αυξάνεται η συνοχή της ομάδας, η απόδοση της επίσης βελτιώνεται. Τέλος, έχει βρεθεί επίσης ότι η συνοχή επηρεάζει και την ικανοποίηση/ ευχαρίστηση των μελών της ομάδας.
.
Έχοντας υπόψιν τα παραπάνω δεδομένα, διαφαίνεται πως η καλλιέργεια και η διατήρηση της συνοχής πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό στόχο των προπονητών, καθώς η καλλιέργεια της συνοχής επιφέρει ΜΟΝΟ θετικά αποτελέσματα σε μια ομάδα!
.
Μαρίνα Ζαγαρέλου,
Εκπαιδευόμενη Φοιτήτρια Ψυχολογίας, “IASIS | Αt Centro”
.