Διεκδικητικότητα και επαγγελματική εξέλιξη: Πώς να εκφράσετε τις ανάγκες σας και να επιτύχετε τους στόχους σας
.
.
Στο σύγχρονο και ανταγωνιστικό κόσμο της εργασίας η διεκδικητικότητα αποτελεί ένα από τα πιο πολύτιμα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, που συμβάλλουν καθοριστικά στην επαγγελματική ανάπτυξη και επιτυχία. Τι είναι όμως η διεκδικητικότητα?
.
Ως διεκδικητικότητα ορίζεται η ικανότητα έκφρασης των ιδεών, των σκέψεων και των απόψεων, θετικών και αρνητικών, με έναν ανοιχτό, άμεσο και ειλικρινή τρόπο. Απαραίτητη προϋπόθεση της διεκδικητικότητας είναι τόσο ο σεβασμός των προσωπικών δικαιωμάτων όσο και των δικαιωμάτων των άλλων, ακόμα και σε στιγμές που έχετε αντίθετη άποψη από αυτούς. Επιπλέον, ένα διεκδικητικό άτομο αναγνωρίζει ότι έχει το δικαίωμα να πει όχι , ακόμη και αν οι άλλοι περίμεναν να ακούσουν αντίθετη απάντηση, αναγνωρίζοντας παράλληλα το δικαίωμα των άλλων να αρνηθούν κάτι .Ωστόσο, πρέπει να τονισθεί πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό το άτομο που επιθυμεί να διεκδικήσει κάτι να αναγνωρίζει τόσο την ευθύνη των πράξεων του, όσο και των λαθών του, αποφεύγοντας την απόδοσή τους σε εξωγενείς παράγοντες. Όλα τα παραπάνω, αποτελούν βασικά στοιχεία της διεκδικητικότητας, παρόλα αυτά οι περισσότεροι από εμάς αποφεύγουμε να είμαστε διεκδικητικοί, φοβούμενοι μην δυσαρεστήσουμε τους άλλους και δεν γίνουμε αρεστοί από τον κοινωνικό μας περίγυρο. Η συστηματική αποφυγή της διεκδικητικής συμπεριφοράς δημιουργεί συναισθήματα ανεπάρκειας και εκμετάλλευσης στα άτομα, οπότε κρίνεται πολλαπλά ωφέλιμη η ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας από όλους μας.
.
Θα ήταν παράλειψη να μην επισημάνουμε την ύπαρξη τριών διακριτών τύπων επικοινωνίας : ο παθητικός, ο διεκδικητικός και ο επιθετικός. Η παθητικότητα αποδυναμώνει τόσο την ικανότητά σας να ακουστείτε, όσο και να γίνει σεβαστό το αίτημα το οποίο μεταφέρετε στο συνομιλητή σας. Η επιθετικότητα δείχνει έναν τρόπο διεκδίκησης αποκλειστικά του αποτελέσματος, που δεν στηρίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό των συμμετεχόντων του διαλόγου. Μόνο η διεκδικητικότητα εξασφαλίζει τις βάσεις για σωστή επικοινωνία, τοποθετώντας τους δύο συνομιλητές στο ίδιο επίπεδο. Αφού παραθέσαμε τους διαφορετικούς τύπους επικοινωνίας είναι νομίζω φανερό το πλεονέκτημα της διεκδικητικότητας έναντι των άλλων τύπων επικοινωνίας, θα αναρωτιέστε όμως ποια είναι τα οφέλη της χρήσης της δεξιότητας αυτής στον επαγγελματικό χώρο.
.
Αρχικά, η διεκδικητικότητα βελτιώνει την επικοινωνία μεταξύ των συνεργατών, μειώνοντας τις παρεξηγήσεις και ενισχύοντας τη μεταξύ τους συνεργασία. Αυτό συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη ανταλλαγή ιδεών και επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Η διεκδικητικότητα επιτρέπει την αποδοτικότερη επίλυση συγκρούσεων, καθώς οι εργαζόμενοι εκφράζουν τις ανάγκες τους με σεβασμό, αποφεύγοντας τις επιθετικές συμπεριφορές. Επιπλέον, όταν οι εργαζόμενοι αισθάνονται πως οι απόψεις τους εκτιμώνται από τους συνεργάτες τους , είναι πιθανότερο να είναι ικανοποιημένοι από το εργασιακό τους περιβάλλον και να συμβάλλουν ενεργά στη δημιουργία ενός θετικού κλίματος μεταξύ των συνεργατών. Όσο αφορά τη προσωπική ανάπτυξη των εργαζομένων αυτοί που είναι διεκδικητικοί τείνουν να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, καθώς χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ετοιμότητα έκφρασης των απόψεών τους και ανάληψης των αντίστοιχων ευθυνών. Εξαιτίας αυτού, τα άτομα αυτά αισθάνονται και πιο ικανά να διεκδικήσουν προαγωγές και ανώτερες θέσεις εργασίας, αποσκοπώντας στην επαγγελματική τους ανέλιξη και την επίτευξη των απώτερων στόχων τους. Παράλληλα, ενισχύεται και η αυτοεκτίμηση των ατόμων αυτών, καθώς μέσο της διεκδικητικότητας τα άτομα αυτά πιστεύουν περισσότερο στις προσωπικές τους δυνάμεις.
.
Πολλοί από εσάς θα αναρωτιέστε πως είναι δυνατό να αναπτύξετε την διεκδικητικότητα, αυτή που τόσα πλεονεκτήματα φαίνεται να προσδίδει σε ένα εργαζόμενο στη σύγχρονη αγορά εργασίας. Όταν ετοιμάζεστε να διεκδικήσετε κάποιο δικαίωμά σας, να ζητήσετε ή να αρνηθείτε κάτι, χρήσιμα θα σας φανούν τα ακόλουθα. Πρώτα από όλα απαραίτητη θεωρείται η προετοιμασία του εαυτού, τι εννοούμε με αυτό? Εννοούμε την προετοιμασία των επιχειρημάτων της διεκδίκησης εκ των προτέρων και την οργάνωσή τους με τρόπο τέτοιο ώστε το άτομο να εξηγεί το παρόν ζήτημα που το απασχολεί, εκφράζοντας παράλληλα τα συναισθήματα, τις ανάγκες του και τις πιθανές συνέπειες. Για παράδειγμα μια διεκδικητική δήλωση είναι η εξής: <<Μαρία, παρατήρησα ότι δεν έχεις συμμετάσχει στο project τις τελευταίες μέρες . Αυτό με ανησυχεί, γιατί πλησιάζει η προθεσμία και φοβάμαι ότι δε θα προλάβουμε. Είναι απαραίτητο να ξέρω αν θα μπορέσεις να συνεισφέρει αλλιώς θα πρέπει να βρούμε μι άλλη λύση, διότι αν δεν ολοκληρώσουμε το project θα έχουμε και οι δυο αρνητικές συνέπειες.>>.Ενδεχομένως, μια χρήσιμη πρακτική να ήταν η <<πρόβα>> των επιχειρημάτων σε ένα φιλικό πρόσωπο, διότι όσο πιο σίγουρος/η αισθάνεστε τόσο πιο αποτελεσματικός/ή θα είστε την ώρα της διεκδίκησης. Επιπλέον, μια βοηθητική τεχνική πριν την έναρξη της διεκδικητικής επιχειρηματολογίας είναι η χρήση μιας φιλοφρόνησης π.χ. Πολύ ωραία η ιδέα σου, αλλά δε ξέρω πως μπορεί να λειτουργήσει εδώ. Θα πρέπει ωστόσο να είστε όσο πιο αντικειμενικοί γίνεται και η αρνητική κριτική που εκφράζετε να στρέφεται στη συμπεριφορά και όχι το πρόσωπο του ατόμου που έχετε απέναντί σας.
.
Θα πρέπει βέβαια να έχετε στο μυαλό σας ότι οι άλλοι μπορεί να μην αποδεχθούν τις θέσεις σας και να προσπαθήσουν να υποβαθμίσουν τις προσπάθειες διεκδίκησης σας. Για αυτό το λόγο, η διεκδικητικότητά μας θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από επιμονή, καθώς είναι πολύ πιθανό κάποιος να μην συμμερίζεται το αίτημά μας. Τότε εμείς, με ηρεμία θα πρέπει να το επαναλάβουμε το μήνυμα μας, μέχρι ο άλλος είτε να το αποδεχθεί είτε να είναι έτοιμος να διαπραγματευθεί μαζί μας. Συμπερασματικά, θα πρέπει να θυμάστε ότι η διεκδικητικότητα δεν ταυτίζεται με την επιθετικότητα, αναφέρεται σε έκφραση των αναγκών και των συναισθημάτων μας, σεβόμενοι τόσο τον εαυτό μας όσο και τους άλλους. Η διεκδικητικότητα είναι μια δεξιότητα που απαιτεί εξάσκηση, αναζητήστε λοιπόν ευκαιρίες να εξασκηθείτε στην καθημερινή σας ζωή.
.
Κομπατσιάρη Δανάη,
προπτυχιακή φοιτήτρια του Α.Π.Θ.
.