Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών και των Κοριτσιών στις Επιστήμες: Μια γυναίκα στην πυρηνική φυσική

.

Στην επιστημονική κοινότητα, οι γυναίκες έχουν διανύσει μακρύ δρόμο για να διεκδικήσουν τη θέση που τους αξίζει. Ωστόσο, ο δρόμος προς την ισότητα στις θετικές επιστήμες εξακολουθεί να έχει προκλήσεις. Η Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών και των Κοριτσιών στις Επιστήμες (11 Φεβρουαρίου) αποτελεί μια υπενθύμιση της ανάγκης για μεγαλύτερη εκπροσώπηση και ίσες ευκαιρίες στον επιστημονικό χώρο.

.

Με αφορμή αυτή τη σημαντική ημέρα, συνομιλήσαμε με τη Μαρία Μπάρλου, εθελόντρια του Connect Athens, υποψήφια διδάκτωρ Πυρηνικής Φυσικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ερευνήτρια στο πείραμα ALICE του CERN. Ως εθελόντρια, έχοντας όρεξη για προσφορά δραστηριοποιείται στην υποστήριξη της γυναικείας ενδυνάμωσης και στην υποστήριξη της κοινότητας. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, μοιράζεται τις εμπειρίες της από τον χώρο της φυσικής, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον επιστημονικό κλάδο και τις προσδοκίες της για το μέλλον της έρευνας και της ισότητας στις επιστήμες.

.

  1. Το Επιστημονικό Ταξίδι: Η απόφασή της να ασχοληθεί με την Πυρηνική Φυσική

.

    • Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε στην Πυρηνική Φυσική και σας οδήγησε να ακολουθήσετε αυτόν τον κλάδο; Υπήρξαν καθοριστικές στιγμές ή εμπειρίες στην ακαδημαϊκή σας πορεία που επηρέασαν σημαντικά την εξέλιξή σας;

Από τα μαθητικά χρόνια με γοήτευε η εξήγηση του κόσμου μέσω της φυσικής επιστήμης. Όταν έμαθα για τον κλάδο της φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων και ύστερα από μία επίσκεψη στο CERN στην 3η λυκείου κατάλαβα ότι θέλω να ερευνήσω την προέλευσης της ύλης.

Οι πιο καθοριστικές στιγμές στην ακαδημαϊκή μου πορεία ήταν αρχικά η εισαγωγή μου στο τμήμα φυσικής και στη συνέχεια η επαφή μου με το μάθημα Πυρηνικής Φυσικής όπου έμαθα τους κανόνες που εξηγούν το μικρόκοσμο. Έπειτα, στο μεταπτυχιακό, ταξίδεψα στο CERN όπου μου ανατέθηκε το θέμα το οποίο θα μελετούσα στο διδακτορικό μου. Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου δούλεψα στο κέντρο ελέγχου του πειράματος ALICE στο CERN για την καταγραφή δεδομένων των πυρηνικών συγκρούσεων στη μεγαλύτερη που έχει ποτέ επιτευχθεί. Ήταν το πιο μαγικό συναίσθημα που έχω ζήσει ποτέ.

    • Συναντήσατε εμπόδια ή προκλήσεις που δοκίμασαν την αποφασιστικότητά σας να συνεχίσετε σε αυτόν τον τομέα;

Η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετώπισε ως ερευνήτρια στην Ελλάδα είναι η απλήρωτη εργασία. Καθώς δεν μου δόθηκε η δυνατότητα και κάποια υποτροφία ή για κάποιο πρόγραμμα το οποίο θα χρηματοδοτούσε, την έρευνά μου αναγκάστηκα να κάνω 2 δουλειές παράλληλα με το διδακτορικό μου. Ωστόσο η αγάπη μου για την επιστήμη και οι συνεργασίες που ανέπτυξα με το CERN και σε ινστιτούτα στο εξωτερικό κράτησαν το πάθος μου δυνατό και το στόχο μου συγκεκριμένο για να ολοκληρώσω την έρευνά μου.

.

    • Αν μπορούσατε να γυρίσετε πίσω στο χρόνο, θα αλλάζατε κάτι στην πορεία σας;

Παρά το γεγονός ότι θα ήθελα πάρα πολύ να είμαι στο ερευνητικό δυναμικό που θα ενδυναμώσει και θα βελτιώσει την επιστήμη στην Ελλάδα θα έλεγα στον νεότερο εαυτό μου ότι καλύτερα να έφευγε έξω για να κάνει το διδακτορικό του. Στη φάση που είμαι θέλω σίγουρα να φύγω έξω για να ανταμειφθούν οι κόποι μου, όμως να ονειρεύομαι να επιστρέψω στη χώρα μου με σκοπό την αναβάθμιση της έρευνας στο ελληνικό πανεπιστήμιο.

.

2. Η Έρευνα στο CERN και οι Εφαρμογές της Πυρηνικής Φυσικής

    • Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε με απλά λόγια το αντικείμενο της έρευνάς σας στο πείραμα ALICE του CERN; Επιπλέον, πώς είναι η καθημερινότητα ενός ερευνητή σε ένα διεθνές επιστημονικό κέντρο όπως το CERN;

Στο πείραμα ALICE στον επιταχυντή LHC του CERN ερευνούμε τη μορφή που είχε ύλη τα πρώτα κλάσματα του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη που γέννησε το Σύμπαν. Μέσα από τις πυρηνικές συγκρούσεις στη μεγαλύτερη ενέργεια που έχει ποτέ επιτευχθεί σε εργαστήριο, δημιουργείται μία προσομοίωση του Big Bang σε πάρα πολύ μικρή κλίμακα. Οι πυρήνες πριν συγκρουστούν έχουν φτάσει κατά 99,999999% την ταχύτητα του φωτός!

Θα παρομοίαζα την καθημερινότητα αυτή ως ιδανική, σύμφωνα με τα δικά μου κριτήρια. Αρχικά αναλόγως με την ειδικότητα, το πρωί θα πας ή στο εργαστήριο ή στο κέντρο ελέγχου ή στο γραφείο και θα συνεργαστείς με συναδέλφους από όλο τον κόσμο. Θα ανταλλάξετε ιδέες ενώ θα έχεις την ευκαιρία να μιλήσεις με τα σημαντικότερα μυαλά στον κλάδο. Αυτό που λατρεύω περισσότερο από όλα στο CERN είναι η ευγένεια, η απουσία ρατσισμού και μισαλλοδοξίας και η συνεργασία για ένα κοινό σκοπό. Κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, οι επιστήμονες συναντιούνται συνήθως στο εστιατόριο του CERN που είναι ένας πολύ όμορφος χώρος, ενώ υπάρχουν και διάφορες δραστηριότητες για την ψυχαγωγία των εργαζομένων όπως είναι το πινγκ πονγκ. Επίσης το CERN διαθέτει και γυμναστήριο.

.

3. Γυναίκες και Στερεότυπα στις Θετικές Επιστήμες

    • Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι μύθοι που έχετε ακούσει για τις γυναίκες στις θετικές επιστήμες; Πιστεύετε ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περισσότερες προκλήσεις στην προσπάθειά τους να καθιερωθούν στον χώρο της φυσικής;

Ο χειρότερος μύθος είναι ότι δεν έχουν την αντίληψη για να καταλάβουν όπως και να προωθήσουν τη επιστήμη. Ωστόσο, στο CERN έχω αντιληφθεί πως δεν ισχύει αυτό το στερεότυπο. Αντίθετως,στην Ελλάδα αλλά ειδικότερα στο ελληνικό πανεπιστήμιο το συναντώ καθημερινά. Και δυστυχώς, όσο είμαι στην Ελλάδα και όσο μεγαλώνω, ακούω συχνά πως πρέπει να επιλέξω ανάμεσα σε καριέρα και οικογένεια.

Θεωρώ πως ναι. Οι λόγοι είναι κυρίως το ότι δεν έχει ακόμα εξαλειφθεί το στερεότυπο περί ισχυρότερης ικανότητας του αντρικού εγκεφάλου στην αντίληψη των θετικών επιστημών. ‘Οπως και ο φόβος του εργοδότη ή του συνεργάτη για την πιθανή εγκυμοσύνη μιας γυναίκας συνεργάτιδος.

.

    • Το περιβάλλον του CERN είναι ισότιμο για γυναίκες και άνδρες επιστήμονες; Υπάρχουν ακόμη ανισότητες στον τομέα σας;

Το περιβάλλον του CERN αντιμετωπίζει ισάξια τις γυναίκες και τους άντρες και αυτό το είχε αποδείξει. Το ποσοστό ακόμα δεν είναι 50-50, όμως το CERN όπως και η ευρύτερη επιστημονική κοινότητα κινείται σε αυτή την κατεύθυνση.

.

4. Ρόλοι Μοντέλα & Ενίσχυση της Γυναικείας Εκπροσώπησης στην Επιστήμη

    • Πιστεύετε ότι τα πανεπιστήμια και οι ερευνητικοί οργανισμοί στηρίζουν επαρκώς τις γυναίκες επιστήμονες σήμερα;

Τα πανεπιστήμια και οι ερευνητικοί οργανισμοί στηρίζουν σημαντικά τις γυναίκες τα τελευταία χρόνια. Δεν είμαι σίγουρη αν είμαι απόλυτα σύμφωνη με τον τρόπο με τον οποίο γίνεται, καθώς πολλές φορές συμβαίνει στα πλαίσια μίας “μόδας”. Έχω έρθει αντιμέτωπη με την έκφραση “Θα σε προτιμήσουν για τη συγκεκριμένη θέση ή υποτροφία καθώς είσαι γυναίκα και η ανταπόδοση βραβείων στις γυναίκες είναι μια τάση που προωθείται τα τελευταία χρόνια”.

.

5. Συμβουλές προς τη Νέα Γενιά Επιστημόνων

    • Τι θα λέγατε σε ένα κορίτσι που θέλει να ασχοληθεί με την Πυρηνική Φυσική αλλά φοβάται ότι είναι “αντρικός” χώρος;

Θα τη συμβούλευα να κυνηγήσει το όνειρό της με όλο της το πάθος και τον ενθουσιασμό και ποτέ να μην δώσει καμία δώσει σημασία σε στερεοτυπικές συμπεριφορές. Να πιστεύει στις δυνατότητές της.

.

    • Ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή που έχετε λάβει στην καριέρα σας και θα θέλατε να τη μεταφέρετε σε μια νέα ερευνήτρια;

Η σημαντικότερη συμβουλή που έχω δεχτεί προήλθε από έναν έμπειρο επιστήμονα στο CERN ο οποίος με παρότρυνε να μάθω να πατώ στα πόδια μου και να μη βασίζομαι μόνο σε εξωτερικούς παράγοντες.

.

    • Αν μπορούσατε να δώσετε μία συμβουλή στη νεότερη εκδοχή του εαυτού σας όταν ξεκινούσατε, ποια θα ήταν αυτή;

Αν μπορούσα να δώσω μια συμβουλή στον νεότερο εαυτό μου, θα του έλεγα να προσέχει ώστε κάθε συνεργασία να έχει ξεκάθαρους όρους και να βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό.

.

6. Connect Athens

    • Τι είναι αυτό που παίρνεις από το Connect;

Αίσθημα ασφάλειας και ελευθερίας. Κάθε δραστηριότητα του Connect είναι μία δημιουργική εμπειρία, όπου μέσα από την κοινωνικοποίηση, ανταλλαγή απόψεων νιώθω πώς γνωρίζω καλύτερα τον εαυτό μου και μέσα από αυτό βελτιώνουμε την κοινωνία.

.

Η συνέντευξη με τη Μαρία Μπάρλου αναδεικνύει την ανάγκη να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στις επιστήμες, αλλά και τη σημασία της υποστήριξης των νέων γυναικών επιστημόνων, ώστε να τολμήσουν να ακολουθήσουν το πάθος τους χωρίς περιορισμούς.

.

Όπως είχε πεί και η Σιεν-Σιούγκ Βου (Chien-Shiung Wu), 31 Μαΐου 1912 – 16 Φεβρουαρίου 1997)

“There is only one thing worse than coming home from the lab to a sink full of dirty dishes, and that is not going to the lab at all!”

.

Μέσα από την έρευνά της στην Πυρηνική Φυσική και τη δράση της ως εθελόντρια στο Connect Athens, αποδεικνύει ότι η επιστήμη και η κοινωνική προσφορά μπορούν να συνυπάρχουν, ανοίγοντας δρόμους για μια πιο συμπεριληπτική και καινοτόμο επιστημονική κοινότητα.

.

Μαρία Μπάρλου
Υποψήφια Διδάκτωρ Πυρηνικής Φυσικής, ΕΚΠΑ
Ερευνήτρια στο πείραμα ALICE, CERN
Εθελόντρια στην υπηρεσία του Connect Athens

.