Τι είναι η σχιζοφρένεια; Ποιοι από εσάς γνωρίζατε πως εκτός από την χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής, οι πάσχοντες πρέπει να ασχολούνται με ποίκιλλες δραστηριότητες; Πως τελικά η ενασχόληση με δραστηριότητες βοηθάει τους πάσχοντες να διαχειριστούν ευκολότερα τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας;
.
Η σχιζοφρένεια αποτελεί μια σύνθετη λέξη που προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «σχίζειν» και «φρένα». Αποτελεί ένα κλινικό σύνδρομο τόσο εξαιρετικής σημασίας, όσο και εξαιρετικής πολυπλοκότητας. Συχνά εμφανίζεται νωρίς στη ζωή και συνήθως τα συμπτώματα της συνοδεύουν τους ανθρώπους για το υπόλοιπο της ζωής τους. Το κόστος φαρμακευτικής αγωγής που απαιτεί η σχιζοφρένεια, μπορεί να χαρακτηριστεί υπέρογκο (Andreasen & Carpenter, 1993).
.
Για να γίνει η διάγνωση της σχιζοφρένειας, τα συμπτώματα πρέπει να παρουσιάζονται για έξι μήνες και να εμφανίζονται συνεχώς για έναν ή και παραπάνω μήνες. Τα κύρια συμπτώματα της σχιζοφρένειας αποτελούν, η μη επαφή με τη πραγματικότητα, οι παραληρητικές ιδέες αλλά και οι ψευδαισθήσεις, όπως το να ακούς φωνές ή να βλέπεις εικόνες που οι άλλοι δεν βλέπουν (APA, 2015). Οι γιατροί πριν πιστοποιήσουν ότι κάποιος πάσχει από σχιζοφρένεια πραγματοποιούν απεικονιστικές εξετάσεις ή αξονικές/μαγνητικές τομογραφίες. Έτσι, αποκλείουν την ύπαρξη άλλων προβλημάτων όπως όγκοι στον εγκέφαλο και αυτοάνοσα νοσήματα. Εάν ο ασθενής δεν αντιμετωπίζει κάτι από τα προαναφερθέντα, ο γιατρός παραπέμπει τον ασθενή σε ψυχίατρο ο οποίος θα κάνει την τελική διάγνωση μέσω παρατήρησης της συμπεριφοράς του ασθενούς ( Συντάκτης στην ιστοσελίδα της Neuraxpharm, 2013 ).
.
Η πρόοδος στην ψυχοφαρμακολογία έχει οδηγήσει στην παραγωγή φαρμάκων με ουσιαστική αποτελεσματικότητα με στόχο την ύφεση των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας αλλά και την πρόληψη της έξαρσης των συμπτωμάτων μετά από ένα οξύ επεισόδιο (Fenton, 1997). Όμως, και οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις φαίνεται να συντελούν στην καταστολή των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας. Για παράδειγμα, οι υποστηρικτικές σχέσεις με την οικογένεια, τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, τους εργοδότες και τους συναδέλφους, αποτελούν πηγές ελπίδας οι οποίες ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και την ικανότητα εκποίησης των καθημερινών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, η υποστήριξη που παρέχεται από ομάδες ψυχικής υγείας βοηθούν εξίσου τους πάσχοντες (Carmona et al, 2018).
.
Ας εξετάσουμε πως βοηθά το Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ τους ψυχικά νοσούντες από σχιζοφρένεια αλλά και ανθρώπους με ποίκιλες ψυχικές νόσους…
.
Το Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ λειτουργεί από το 2008 και στεγάζεται στο κέντρο της Αθήνας. Αποτελεί μια ανοικτή δομή παροχής υπηρεσιών σε ενήλικες, οι οποίοι αντιμετωπίζουν θέματα ψυχικής υγείας. Σκοπός της δομής είναι να δράσει τόσο στο επίπεδο της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης μέσα από διάφορα θεραπευτικά προγράμματα, όσο και στο επίπεδο της πρόληψης και της ενημέρωσης για την Ψυχική Υγεία.
.
Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη παρέχεται από επαγγελματίες ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές, εθελοντές και ασκούμενους -οι οποίοι έχουν φέρει εις πέρας την απαραίτητη εκπαίδευση η οποία απαιτείται.
.
Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα του Κέντρου Ημέρας ΙΑΣΙΣ περιλαμβάνει ποίκιλλες δράσεις όπως:
- Γυμναστική
- Δραματοθεραπεία
- Εργοθεραπεία
- Εκμάθηση παραδοσιακών χορών
- Ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες
- Εξωτερικές δραστηριότητες
- Ανάγνωση βιβλίου
- Θεατρική ομάδα
- Τραγούδι
- Διοργάνωση εκδηλώσεων και γιορτών
- Δημιουργία κατασκευών μέσα από θεματικές ενότητες
- Νοητική ενδυνάμωση
- Μαθήματα αγγλικών, ισπανικών και γαλλικών
- Προεπαγγελματική ενδυνάμωση
.
Οι παραπάνω δραστηριότητες αδιαμφησβήτητα βοηθούν στην ύφεση των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας. Όμως, αξίζει να αναφερθεί πως οι ωφελούμενοι αποκτούν ποίκιλλες δεξιότητες.
.
Για παράδειγμα, στην εργοθεραπεία ξεδιπλώνουν την φαντασία τους και δημιουργούν κατασκευές οι οποίες τους εκφράζουν. Επιπλέον, στους παραδοσιακούς χορούς, διδάσκονται τη πειθαρχία, την επιμονή και την τοποθέτηση ορίων. Ακόμη, στις διάφορες εκδηλώσεις μαθαίνουν να αλληλοεπιδρούν με τον κόσμο και να αναπτύσσουν ομαλότερα τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Επιπρόσθετα, με τις ατομικές και τις ομαδικές συνεδρίες έχουν την δυνατότητα να συζητήσουν αυτά που τους απασχολούν. Τέλος, αναπόσπαστο κομμάτι του Κέντρου Ημέρας αποτελεί και η προσφορά των ίδιων των ωφελούμενων. Οι ωφελούμενοι κατέχουν θέση και φωνή αφού συμμετέχουν δυναμικά στον σχεδιασμό των προγραμμάτων καθώς προτείνουν ιδέες για ομάδες ή αναλαμβάνουν οι ίδιοι μια δράση της αρεσκείας τους.
.
Ακόμη, δε θα μπορούσε να παραληφθεί η αναφορά στην μηνιαία δράση <<φροντί-ΖΩ>> που έχει ως στόχο την υποστήριξη των οικογενειών των πασχόντων από σχιζοφρένεια. Το πρόγραμμα αυτό λαμβάνει χώρα μια φορά τον μήνα, είτε δια ζώσης είτε διαδικτυακά. Αποσκοπεί στην εκπαίδευση των μελών της οικογένειας, είτε των φροντιστών για τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι σχιζοφρενείς αλλά εμπεριέχει και την εκμάθηση κάλων πρακτικών για την αντιμετώπιση των δυσκολίων.
.
Ως ασκούμενη στο Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ, καθημερινά παρατηρώ την εξέλιξη των ωφελούμενων. Εκτός της χορήγησης των φαρμάκων φαίνεται πως οι δραστηριότητες προσφέρουν απαράμιλλή βοήθεια στους νοσούντες από σχιζοφρένεια. Σε καθημερινή βάση, αναπτύσσουν την συνεργασία, μαθαίνουν να κοινωνικοποιούνται, να αυτοβελτιώνονται και να συζητούν με όρια. Εκτός από την πνευματική βοήθεια, τους προσφέρονται και γνώσεις όπως ξένες γλώσσες, παραδοσιακοί χοροί, θεατρικές δεξιότητες κ.α. Αξίζει να αναφερθεί πως οι εκπαιδευτές ενηλίκων του Κέντρου Ημέρας ΙΑΣΙΣ διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις του αντικειμένου που τους αναλογεί και κατέχουν άριστη σχέση επικοινωνίας με τους ωφελούμενους.
.
Τα παραπάνω τεκμηριώνουν τρεις ωφελούμεν@ από το Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ…
.
Κ: <<Στο Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ συμμετέχω καθημερινά σε ομάδες και δραστηριότητες. Μέσα από αυτά νιώθω ότι κοινωνικοποιούμαι και ότι επικοινωνώ με πολλούς ανθρώπους. Έχω αναπτύξει φιλίες, με τους οποίους συναντιόμαστε και εκτός του Κέντρου Ημέρας. Θα ήθελα να πω πως το Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ αποτελεί μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητας μου καθώς με βοηθάει να καταπολεμάω τους φόβους μου και να εξελίσσομαι >>.
.
Γ: << Στο Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ κυριαρχεί το ομαδικό κλίμα και η ευχάριστη διάθεση. Περισσότερο απολαμβάνω τις ομάδες της εμψύχωσης και των σχέσεων. Το Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ είναι σημαντικός σταθμός για την ζωή μου διότι φέρνει στην σκέψη μου θετικές εικόνες και αναμνήσεις. Με έχει βοηθήσει σημαντικά στο να ανταπεξέλθω στον έξω κόσμο και να βελτιώσω τις σχέσεις μου με τους ανθρώπους. Μαθαίνω πολλά καινούργια πράγματα και έρχομαι κάθε μέρα με όρεξη.>>
.
Λ: << Το Κέντρο Ημέρας ΙΑΣΙΣ αισθάνομαι πως μου έχει αλλάξει τη ζωή διότι πλέον δεν κάθομαι έγκλειστη στο σπίτι. Καθημερινά νιώθω ενεργή και χαρούμενη. Παρατηρώ πως ο εγκέφαλός μου λειτουργεί αποτελεσματικότερα και αναπτύσσεται συνεχώς. Ξεχνιέμαι από τα προβλήματα που αντιμετωπίζω καθώς έχω αποκτήσει φίλιες με τις οποίες βρισκόμαστε και εκτός του Κέντρου Ημέρας ΙΑΣΙΣ. Το προσωπικό και οι εθελοντές είναι πολύ εξοικειωμένοι με τον χώρο και ικανοποιούν κάθε αίτημά μας.>>
.
Ζαγαρέλου Μαρίνα,
Ασκούμενη φοιτήτρια Ψυχολογίας
.
Λίστα αναφορών:
- American Psychological Association (APA). 2015. https://www.apa.org/topics/schizophrenia/recognizing
- Andreasen, N. C., & Carpenter, W. T. (1993). Diagnosis and Classification of Schizophrenia. Schizophrenia Bulletin, 19(2), 199–214. https://doi.org/10.1093/schbul/19.2.199
- Carmona, V. R., Gómez-Benito, J., & Rojo-Rodes, J. E. (2018). Employment Support Needs of People with Schizophrenia: A Scoping Study. Journal of Occupational Rehabilitation. https://doi.org/10.1007/s10926-018-9771-0
- Fenton, W. S., Blyler, C. R., & Heinssen, R. K. (1997). Determinants of Medication Compliance in Schizophrenia: Empirical and Clinical Findings. Schizophrenia Bulletin, 23(4), 637–651. https://doi.org/10.1093/schbul/23.4.637
- https://www.neuraxpharm.com/gr. 2015.