Κάποιες ανθρώπινες συμπεριφορές άραγε, θα πρέπει έως και σήμερα να θεωρούνται διαταραχές;
.
Οι διακρίσεις αποτελούν ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο δεν υφίσταται στις κοινωνίες μονάχα τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα πολλές ομάδες ανθρώπων διαχρονικά δέχονται άνιση μεταχείριση σε διάφορους τομείς της καθημερινότητάς τους. Αυτές μπορεί να αφορούν στην προσωπική τους ζωή, στην εκπαίδευση, στην εργασία ακόμα και στην πρόσβασή τους σε δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες.
.
Όπως αναφέρεται στις Παπαθανασίου και Χρηστίδη (2020), οι διακρίσεις «περιλαμβάνουν πράξεις που βλάπτουν τους άλλους, επειδή ανήκουν σε μία συγκεκριμένη ομάδα ή πιο συγκεκριμένα οποιαδήποτε συμπεριφορά αρνείται σε άτομα ή ομάδες την ισότιμη μεταχείριση που επιθυμούν». Υπάρχουν πολλά είδη διακρίσεων, ορισμένες από αυτές, συνιστούν οι άμεσες και οι ξεκάθαρες, οι υπονοούμενες και οι αμφίσημες, οι έμμεσες, και οι μικροδιακρίσεις.
.
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί, ότι η ταυτότητα ενός ανθρώπου δεν τον καθιστά εξ ορισμού ευάλωτο, αλλά η έννοια της ευαλωτότητας συνδέεται με τον τρόπο που αυτός αντιμετωπίζεται από την κοινωνία και τους θεσμούς. Επομένως στις κοινωνικές ή ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού ανήκουν όσοι εξαιτίας των διαφορετικών χαρακτηριστικών που φέρουν, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να περιθωριοποιηθούν από την ευρύτερη κοινότητα.
.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελούν τα άτομα τα οποία ανήκουν στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, όπως είναι τα παιδιά και οι έφηβοι. Συνήθως μεγαλώνουν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που δεν τα αποδέχεται ενώ παράλληλα ενδέχεται στο σχολείο να αντιμετωπίσουν εκφοβισμό και προσβλητικές συμπεριφορές από το εκπαιδευτικό και το λοιπό προσωπικό. Επίσης δεν έχουν ίση πρόσβαση στο σύστημα υγείας, στις δημόσιες υπηρεσίες, στην εκπαίδευση, στην εργασία κατά την ενήλική τους ζωή, ενώ συχνά αναφέρουν, ότι εκτός από την απόρριψη που βιώνουν, έχουν υπάρξει θύματα παρενόχλησης, βίας, ακόμα και σεξουαλικής κακοποίησης.
.
Βιώνουν επομένως μειονοτικό στρες, δηλαδή ψυχολογική επιβάρυνση ως απόρροια της μη ισότιμης αντιμετώπισής τους, του κοινωνικού στίγματος που φέρει η ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητά τους αλλά και της μη ικανοποίησης των αναγκών τους.
.
Κάτι τέτοιο καθώς συνεπάγεται την έλλειψη κάθε υποστηρικτικού δικτύου, τα άτομα αυτά έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, διαταραχών της διάθεσης, χρήσης απαγορευμένων ουσιών, ψυχαναγκασμών και αυτοκτονικότητας. Μία μελέτη αναδεικνύει μάλιστα, ότι όσα από αυτά αντιμετωπίζουν διακρίσεις από νεαρή ηλικία έχουν αυξημένο κίνδυνο να τα εμφανίσουν έως την ηλικία των 24 χρονών, σε ποσοστό κιόλας της τάξεως του 26% συγκριτικά με εκείνα που δεν ήρθαν αντιμέτωποι ποτέ με καμία είδους διάκριση.
.
Δυστυχώς έχουν εκπαιδευτεί στο να αναμένουν να γίνουν αποδέκτες κακοποιητικής συμπεριφοράς καθώς οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που οδηγούν στις διακρίσεις, είναι διάχυτα στη σημερινή κοινωνία. Η αναμονή της διάκρισης δημιουργεί στα άτομα συναισθήματα ανασφάλειας, αβοηθητότητας, έλλειψης ελέγχου και τους καθιστά στο να βρίσκονται σε μία κατάσταση διαρκούς επαγρύπνησης.
.
Λαμβάνοντας υπόψιν μας τα προαναφερόμενα, ίσως ήρθε η στιγμή να αναρωτηθούμε πώς μπορεί να αισθάνονται τα παιδιά και τα έφηβα αυτά άτομα, όταν λόγω της ταυτότητάς τους, δεν αντιμετωπίζονται ισάξια, δεν καλύπτονται οι ανάγκες της παιδικής τους ηλικίας, αλλά γίνονται καθημερινότητά τους, ο φόβος, η βία, το μίσος;
.
Δεδομένου ακόμα ότι, δεν βλέπουν τα εαυτά τους στα παραμύθια, στα βιβλία, στις ταινίες, πώς μπορεί να νιώθουν όταν αποκλείονται και δεν αντικατοπτρίζονται στις δραστηριότητες; Ή και όταν κάποιες φορές γίνονται προσπάθειες για το αντίθετο, διαχέεται μία ρητορική μίσους από τους περισσότερους στο διαδίκτυο ;
.
Παρόλο που τα ζητήματα της σεξουαλικότητας και της ταυτότητας φύλου, έχουν αφαιρεθεί από το DSM (αμερικανικό Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) αλλά και από την ICD (Διεθνή Ταξινόμηση Ασθενειών) ως διαταραχή, δυστυχώς όχι μόνο, οι περισσότεροι τα ορίζουμε ως τέτοια στην καθημερινότητά μας, αλλά συμπεριφερόμαστε και ενεργούμε με ανάλογο τρόπο εις βάρος αυτών των ανθρώπων, διαιωνίζοντας παράλληλα και το στίγμα στη ψυχική υγεία.
.
Μήπως ήρθε η ώρα λοιπόν να αγωνιστούμε για μία συμπεριληπτική κοινωνία, κατά την οποία τα ανθρώπινα δικαιώματα θα είναι καθολικά και αναφαίρετα, και θα τα απολαμβάνει κάθε άτομο επειδή και μόνο φέρει την ανθρώπινη ιδιότητα;
.
Βουμβάκη Σοφία,
Φοιτήτρια του τμήματος Κοινωνικής Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής – Εθελόντρια στο Οικοτροφείο Άγιος Νικόλαος
.
Βιβλιογραφία:
- Παπαθανασίου, Ν και Χρηστίδη, ΕΛ. (2020). Συμπερίληψη και ανθεκτικότητα: Βασικές αρχές ψυχοκοινωνικής στήριξης σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου, Θεωρητικό πλαίσιο: Επίδραση των διακρίσεων, μειονοτικό στρες, ψυχική ανθεκτικότητα και κοινοτική ψυχολογία, Συμπερίληψη και ανθεκτικότητα: Βασικές αρχές ψυχοκοινωνικής στήριξης σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου (σσ.29-31). Αθήνα: Gutenberg.
- Health Web: Το Internet της υγείας (2021). Διακρίσεις στην ψυχική υγεία: Τα άτομα που αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε νεαρή ηλικία αναπτύσσουν ψυχικά προβλήματα αργότερα. Ανακτήθηκε από: https://www.healthweb.gr/nea-ygeias/psyxiki-ygeia/diakriseis-psyxiki-ygeia- ta-atoma-pou-antimetopizoun-diakriseis-se-neari-ilikia-anaptyssoun-psyxika-provlimata- argotera
- LIFO (2020). Παρακολουθώντας το πρώτο μάθημα για τα ΛΟΑΤΑΚΙ+ ζητήματα σε τμήμα
- Ψυχολογίας στην Ελλάδα. Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/lgbtqi/parakoloythontas-proto- mathima-gia-loatki-zitimata-se-tmima-psyhologias-stin-ellada
- Psychopedia (2022). Μεγαλώνοντας ως ΛΟΑΤΚΙ+. Επιπτώσεις διακρίσεων και ο ρόλος των ειδικών ψυχικής υγείας. Ανακτήθηκε από: https://psychopedia.gr/megalonontas-os-loatki- epiptoseis-ton-diakriseon-kai-o-rolos-ton-eidikon-psychikis-ygeias/