Δεν είμαι ο εαυτός μου

 

Πολλές φορές νιώθεις την αίσθηση πως δεν είσαι ο εαυτός σου. Το συναίσθημά σου μπορεί να έχει διακυμάνσεις που δεν κατανοείς, οι σκέψεις σου ίσως είναι αυτόματες και νιώθεις πως δεν έχεις τον έλεγχό τους και η συμπεριφορά σου έχει αλλαγές που δεν αντιλαμβάνεσαι. Οι άλλοι γύρω σου φαίνεται να μην αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τις ικανότητες και τα επιτεύγματά σου κάτι που σε κάνει να νιώθεις δυσάρεστα. Όλα μοιάζουν να είναι συγκεχυμένα μέσα σου, μοιάζεις μπερδεμένος και απογοητευμένος. Είναι μια αίσθηση πως κάτι κάνεις λάθος, πως δρας συμπεριφέρεσαι και αντιδράς με έναν τρόπο που έρχεται σε σύγκρουση με το μέσα σου. Δυσκολεύεσαι πολύ να προσδιορίσεις τι ακριβώς σου συμβαίνει και ίσως χρειαστεί χρόνος για να εντοπίσεις τους λόγους που σε κάνουν να νιώθεις δυσάρεστα. Πολλές φορές αυτή η δυσάρεστη συνθήκη μπορεί να είναι ακόμα και αιτία για κάποιες ψυχολογικές πιέσεις που βγαίνουν με την μορφή της κατάθλιψης, του άγχους κ.α.

 

Πως δημιουργείται η απόσταση από τον εαυτό;

Η προσέγγιση της ανθρωπιστικής Σχολής του Carl Rogers μας δίνει μια εξήγηση στο παραπάνω ερώτημα. Κάθε άνθρωπος έχει μια συγκεκριμένη εικόνα που διαμορφώνει για τον εαυτό του, την λεγόμενη αυτοεικόνα του. Την έννοια της αυτοεικόνας την σχηματίζει σταδιακά μέσα από τα βιώματα και τις εμπειρίες καθώς και μέσα από τον ιδιαίτερο τρόπο που αλληλεπιδρά και σχετίζεται με τους σημαντικούς άλλους. Κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη για αποδοχή. Η αποδοχή των σημαντικών άλλων είναι σημαντική για να χτίσει την αυτοαποδοχή μέσα του(Tudor,E.l., et al,2004, Rogers, 1951 ).

Τi γίνεται όμως όταν το άτομο δεν λάβει την αποδοχή που χρειάζεται από τους άλλους σε πρώιμα αναπτυξιακά στάδια και αργότερα στην μετέπειτα εξέλιξη του; Τι συμβαίνει όταν οι εμπειρίες και τα βιώματα είναι μη συμβατά με την αυτοεικόνα του;

Τότε αντιλαμβάνεται τις εμπειρίες που δεν είναι συμβατές με την αυτοεικόνα του ως απειλητικές και δυσάρεστες και προσπαθεί να τις αποφύγει ή να τις απωθήσει στο ασυνείδητο με αποτέλεσμα να βιώνει ενδοψυχικές συγκρούσεις (Kitschenbaum et al 1990, Hjelle & Ziegler, 1981). Ως αποτέλεσμα όταν αυτή η συνθήκη συμβαίνει σε έντονο και διαρκή ρυθμό, είναι να νιώθει το άτομο πως χάνει την σχέση με τον εαυτό του. Φαίνεται τότε σε αυτήν την περίπτωση πως προσπαθεί να κερδίσει την αποδοχή από τους άλλους με αποτέλεσμα να καθορίζει την αξία του μέσα από τους άλλους, αποκτώντας εξωτερικούς όρους αξίας. Ως αποτέλεσμα δρα, συμπεριφέρεται και αντιδρά με σκοπό να πάρει την θετική αναγνώριση από τους άλλους ακόμα και αν καταπιέζει τα βαθύτερα θέλω και τις ανάγκες του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να απομακρυνθεί απ’ το μέσα του και να δημιουργεί ψευδής εαυτούς που προσαρμόζει στην γνώμη και την κριτική των άλλων. Η παραπάνω συνθήκη επιφέρει ψυχική σύγκρουση του εγώ και δίνει στο άτομο την αίσθηση χασίματος από τον ίδιο του τον εαυτό.

 

Χτίζοντας την έννοια της “αυτοαποδοχής”

Μπορεί να είναι ωφέλιμη η αίσθηση αποδοχής από τους άλλους προς εμένα και να δημιουργεί ένα αίσθημα ικανοποίησης μέσα μου αλλά όταν αυτό για μένα αποτελεί υψηλής σημαντικότητας παράγοντα για να καθορίσω την αξία μέσα μου τότε αυτό το σημείο γίνεται αρκετά δυσλειτουργικό για την ζωή μου και την σχέση με τον εαυτό μου. Συνεπώς δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανακούφιση και ελευθερία από το να μπορεί κανείς να κατακτήσει την αυτοαποδοχή μέσα του. Η αυτοαποδοχή αυτή βασίζεται στην βαθιά αγάπη, το σεβασμό, την εμπιστοσύνη για τον ίδιο τον εαυτό. Αυτό σημαίνει πως ακούω αλλά δεν περιμένω την γνώμη των άλλων για να καθορίσω την αξία μου διότι την αξία μου την αντλώ από δικές μου εσωτερικές πηγές και είναι ανεξάρτητη από την θετική ή την αρνητική κριτική που αντλώ από το εξωτερικό περιβάλλον. Έχω αποκτήσει με άλλα λόγια ένα εσωτερικό σύστημα αξιολόγησης που είναι πιο κοντά στην ουσία και την αυθεντικότητα του εαυτού μου. Με αυτόν τον τρόπο επίσης δεν είμαι τόσο ευάλωτος και εύθραυστος στην αρνητική κριτική των άλλων που είναι αναπόφευκτη κάποιες φορές με αποτέλεσμα να έχω καλύτερο έλεγχο και περιφρούρηση του Εγώ μου.

 

Το ερώτημα εδώ είναι πως θα μπορούσα να προσεγγίσω το ίδιο μου τον εαυτό και πως θα μπορούσα να δημιουργήσω μια καλή σχέση με εμένα με όσο το δυνατόν λιγότερες εσωτερικές συγκρούσεις και μεγαλύτερη αυτοαποδοχή;

 

Για να αποδεχτώ τον εαυτό μου χρειάζεται να τον μάθω, να τον γνωρίσω και να καλλιεργήσω μια σχέση μαζί του. Γνωρίζω τον εαυτό μου μπορεί να σημαίνει πως γνωρίζω τις ανάγκες, τις αξίες και τις προσδοκίες μου. Σημαίνει να γνωρίζω τους στόχους και τα όρια μου. Είμαι όσο περισσότερο μπορώ σε επαφή με τα συναισθήματά μου, με τις σκέψεις και την συμπεριφορά μου και αναγνωρίζω όσο είναι εφικτό τις εσωτερικές διεργασίες που επισυμβαίνουν μέσα μου. Χρειάζεται δηλαδή να είμαι πιο συνειδητός σε σχέση με διάφορες διαστάσεις του εαυτού μου. Δεν αρκεί όμως μόνο να τα γνωρίζω όλα αυτά αλλά χρειάζεται να μάθω να δρω , να εκφράζω και να επικοινωνώ όλες αυτές τις προεκτάσεις μου με τους άλλους με τρόπο που να αποκομίζω ικανοποίηση στις διάφορες διαστάσεις της ζωής μου. Είμαι σε αρμονία με εμένα σημαίνει να μπορώ να επικοινωνώ την εσωτερική μου αλήθεια με τους άλλους και να βιώνω αρμονικές και σταθερές σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους της ζωής μου. Είμαι ο εαυτός μου σημαίνει να νιώθω την αίσθηση πως δρω, συμπεριφέρομαι και σκέφτομαι με τρόπο που είναι σε αρμονία με το μέσα μου, κάτι που σημαίνει πως βιώνω λιγότερες ενδοψυχικές συγκρούσεις και αντιθέσεις μέσα μου. Είμαι σε αρμονία με εμένα σημαίνει να μπορώ να αντλώ ικανοποίηση στην ζωή μου και να είμαι ευχαριστημένος με την πραγματικότητα που βιώνω ακόμα και αν δεν είναι η ιδεατή. Γνωρίζω και αποδέχομαι τον εαυτό μου σημαίνει να γνωρίζω τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά σημεία της προσωπικότητάς μου και να μπορώ να αγκαλιάζω τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα κομμάτια μου. Να αποδεχτώ τόσο τα επιτεύγματά μου όσο και τα λάθη και τις ανεπάρκειές μου. Με λίγα λόγια σχηματίζω μια ρεαλιστική εικόνα του εαυτού μου που δεν είναι ούτε εξιδανικευμένη αλλά ούτε και υποτιμημένη με αποτέλεσμα να μην περιφέρομαι στα άκρα. Νιώθω ο εαυτός μου μπορεί να σημαίνει η διαρκής και δυναμική διαδικασία εξέλιξης και βελτίωσης με στόχο την αυτοπραγμάτωσή μου.

 

Ο δρόμος της Ψυχοθεραπείας

Η ψυχοθεραπεία είναι μια οδός που μπορεί να βοηθήσει να επιτύχεις τα παραπάνω και να αποκτήσεις ένα βαθμό αυτοαποδοχής, αυτοεκτίμησης και αυτογνωσίας που να σου εξασφαλίσει μια ποιοτικότερη σχέση με τον εαυτό σου, κάτι που θα έχει επίδραση και στον τρόπο που σχετίζεσαι με τους άλλους. Η γνωριμία με τον εαυτό μπορεί να σου δώσει την αίσθηση της ασφάλειας, της σιγουριάς και να τονώσει την αυτοπεποίθησή σου αλλά το σημαντικότερο να μειώσει τις ενδοψυχικές συγκρούσεις και αντιθέσεις μέσα σου. Το ζητούμενο είναι να μπορείς να δώσεις την ευκαιρία σε σένα να νιώσεις πως είσαι ο εαυτός σου στις διάφορες διαστάσεις την ζωής σου ως ενιαίος και ολόκληρος εαυτός και να βιώσεις μια πιο αρμονική, βαθιά και ουσιαστικότερη σχέση με αυτόν τον άγνωστο εαυτό σου.

 

Σχετική Βιβλιογραφία

1. Rogers, C. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships as developed in person centered framework In Kirschenbaum, H. & V.l. Henderson (eds), The Carl Rogers Reader (pp.236-257). London: Constable
2. Hjelle,.L,.Ziegler,.D (1981)The phenomenological perspective in personality theory: Carl Rogers. Chapter. 11. Singapore: Mc Graw Hill
3. Freire,E (2007). Empathy.in M.Cooper, M.O’Hara, P.Schmid & G.Wyatt(eds), The Handbook of person centered Psychotherapy and Counselling. New York: Palgrave Mc Millan
4. Tudor,E.l., Keemar, K., Tudor, K., Valentine, J., Worral, M.(2004). First principles. In E.L. Tudor, K. Keemar, K.Tudor, J.Valent ine, M.,Worral (eds), The person-centered approach: A contemporary introduction. (pp. 21-34). UK: Palgrave

 

Μαίρη Δέδε, Κλινική Ψυχολόγος BSc, MA, Ψυχοθεραπεύτρια(Κέντρο Ημέρας και Οικοτροφείο Αγίου Νικολάου, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ)
Πρώτη δημοσίευση πύλη ψυχολογίας: https://www.psychology.gr/personality/4446-den-eimai-o-eaftos-mou.html