Ο παραδοσιακός χορός αποτελεί μια δραστηριότητα που συνδυάζει λόγο και έργο, έκφραση και κίνηση. Η πολύπλευρη αυτή προσέγγισή του μας δίνει την δυνατότητα να τον βιώσουμε σε βάθος και να τον κάνουμε δικό μας “κτήμα”. Επιπλέον, ο χορός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη μουσική και το τραγούδι και αποτελεί ταυτόχρονα μια κινητική, συναισθηματική αλλά και κοινωνική δραστηριότητα.
.
Πώς λοιπόν μπορεί ο παραδοσιακός χορός να καλλιεργήσει τις κοινωνικές μας δεξιότητες, ποια εργαλεία συμβάλλουν στην ανάπτυξη αυτή και πως μας βοηθάει όλη αυτή η διεργασία ;
.
Με μια ολιστική προσέγγιση της εκμάθησης των παραδοσιακών χορών, ενισχύονται τόσο ατομικές όσο και κοινωνικές δεξιότητες. Η ενεργητική ακρόαση απαιτεί συγκέντρωση και οριοθέτηση του νού προκειμένου να μπορέσουν οι μαθητές να ακολουθήσουν τις οδηγίες. Μέσω της διαδικασίας αυτής ενισχύεται σταδιακά η ικανότητα της υπομονής, η απόκτηση νέων γνώσεων και τέλος ο έλεγχος της σκέψης. Ταυτόχρονα, η ενεργητική ακρόαση έγκειται όχι μόνο στην ακρόαση των οδηγιών του δασκάλου αλλά και στην ρυθμική αγωγή, ως κατευθυντήρια δύναμη. Οι μαθητές δηλαδή, προσπαθώντας να ακούσουν και να κατανοήσουν τους διαφορετικούς ρυθμούς, υπόκεινται σε ουσιαστική ακρόαση της μουσικής και προκειμένου να την ερμηνεύσουν πραγματοποιώντας τους βηματισμούς, δίνουν έμφαση στους ρυθμικούς χτύπους.
.
Δημιουργείται λοιπόν ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο εξοικειώνονται με την προσεκτική ακρόαση ώστε να παράξουν δημιουργικά και αποτελεσματικά τον χορό τους. Επιπλέον, στους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς βρίσκει κανείς ποικίλους τρόπους στο πώς στήνονται οι θέσεις και πώς πιάνονται τα χέρια των χορευτών. Υπάρχουν δηλαδή οι κυκλωτικοί χοροί, οι ζευγαρωτοί – ενίοτε και αντικριστοί – χοροί αλλά και οι ατομικοί. Ο χορευτικός κύκλος, είναι ένας ιδιαίτερος κύκλος αφού έχει αρχή μέση και τέλος χωρίς να χάνει καθόλου απο την ομαδικότητα και την συλλογικότητα που εμπνέει, σαν να υπάρχει ένα αόρατο νήμα που ενώνει τον τελευταίο με τον πρώτο χορευτή. Εκτός από το γενικότερο αίσθημα που δημιουργεί σαν σχήμα, ο κύκλος βοηθάει τους χορευτές να ελέγχουν το κέντρο βάρους τους και να βρίσκουν τη θέση τους μέσα σε αυτόν.
.
Οι αποστάσεις που πρέπει να κρατούνται αλλά και η ενέργεια που μεταφέρεται από το ένα ζευγάρι χεριών στο άλλο είναι μια μοναδική ένδειξη του πώς, βρίσκοντας την θέση μας μέσα στην ομάδα και όντας αυτόνομοι, μπορούμε να συνδεθούμε αποτελεσματικά με τους άλλους γύρω μας. Σε μια εποχή που κυριαρχεί η οθόνη, η επικοινωνία εξ επαφής και η δύναμη της αφής, βρίσκονται σε προτεραιότητα. Οι ζευγαρωτοί και οι ατομικοί χοροί, από την άλλη, ενθαρρύνει την προσωπικότητά μας αντίστοιχα, δίνοντάς μας αυτοπεποίθηση και αυτονομία. Η σχέση ατόμου και κοινωνίας, είναι αλληλένδετη καθώς το άτομο επωφελείται απο την ύπαρξή του στο κοινωνικό σύνολο αλλά και το κοινωνικό σύνολο διαμορφώνεται απο τις διαφορετικές ατομικότητες.
.
Οι παραδοσιακοί χοροί όμως, όπως προαναφέραμε, δεν είναι μόνο σωματική-κινητική διαδικασία αλλά αποτελεί και εξάσκηση του νου, είναι δηλαδή μια νοητική διεργασία που μας αναπτύσσει διαφορετικές κοινωνικές δεξιότητες. Μια πολύ σημαντική κοινωνική δεξιότητα για την οποία υπάρχει όλο και περισσότερη ανάγκη είναι η ενσυναίσθηση και το κύριο εργαλείο για την απόκτηση στον παραδοσιακό χορό είναι η μουσική και το τραγούδι. Για παράδειγμα, όταν χορεύουμε έναν ηπειρώτικό χορό της ξενιτιάς, λαμβάνουμε κατευθείαν την ατμόσφαιρα του τραγουδιού, γινόμαστε ένα με τους στίχους, βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση των ανθρώπων που τραγουδούν κι έτσι ενώνονται όχι μόνο οι άνθρωποι με τους ανθρώπους αλλά και οι γενιές με τις γενιές. Χτίζονται γέφυρες ανάμεσα στην σύγχρονη πραγματικότητα και στις ιστορίες του παρελθόντος, ανάμεσα στο διαφορετικό χώρο και χρόνο που εκτυλίσσονται τα γεγονότα. Θα λέγαμε, πως για κάποιες στιγμές γινόμαστε άλλοι, γινόμαστε οι ξενιτεμένοι ή οι ερωτευμένοι. Αυτό μας βοηθάει να αξιοποιήσουμε τη δεξιότητα αυτή στο εδώ και στο τώρα, να κατανοούμε τους ανθρώπους γύρω μας και να ενδιαφερόμαστε γι’ αυτούς. Γι αυτό το λόγο, είναι σημαντικό να μαθαίνουμε τραγούδια, στίχους και να τα τραγουδάμε όλο και περισσότερο.
.
Έχοντας βρει λοιπόν τη θέση μας σε συγκεκριμένο πλαίσιο, έχοντας μοιραστεί κι έχοντας κάνει δικό μας βίωμα τον κάθε σκοπό, ξεκινάει η προσωπική έκφραση. Έχοντας αναπτύξει την συναισθηματική μας νοημοσύνη γινόμαστε όλο και πιο ικανοί να εκφράσουμε οι ίδιοι τα συναισθήματά μας μέσα από τα βήματα, να ερμηνεύσουμε, να μιλήσουμε, να μοιραστούμε. Κάθε βήμα και κάθε κίνηση, αναδεικνύει στοιχεία του χαρακτήρα μας και σκιαγραφεί θα λέγαμε τον εσωτερικό μας κόσμο. Έχοντας εξασφαλίσει μια εύφορη εκπαιδευτική ατμόσφαιρα, κι έχοντας αναπτύξει κάποιες κινητικές και κοινωνικές δεξιότητες, ο καθένας νιώθει ασφαλής να εκφράσει τα συναισθήματά του μέσω του παραδοσιακού χορού.
.
Συμπερασματικά λοιπόν, στόχος είναι κάθε χορευτική συνάντηση να είναι ευκαιρία ανάπτυξης τόσο τεχνικών όσο και κοινωνικών δεξιοτήτων. Ο δάσκαλος, σαν συντονιστής της ομάδας, κατευθύνει τους μαθητές του, τους ενθαρρύνει και τους εμπνέει κατασκευάζοντας ένα ασφαλές περιβάλλον μέσα στο οποίο εκφράζονται και ταυτόχρονα γίνονται ομάδα. Οι παραδοσιακοί χοροί, ενέχουν πολλές ευκαιρίες για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ανακαλύψουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Έτσι θα μπορέσουν να φτιάξουν συνδετικούς κρίκους, να επικοινωνήσουν, να ακούσουν αλλά και να μιλήσουν.Όπως το αόρατο νήμα συνδέει τους χορευτές στον κύκλο, έτσι ξεδιπλώνεται κι ένα νήμα από άνθρωπο σε άνθρωπο, σε ολόκληρη την κοινωνία.
.
Μαγιάκη Χριστίνα
Ασκούμενη Κοινωνική Λειτουργός, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ
.
Βιβλιογραφία
- Φλουρής Σ., & Ζμπάινος Δ. (2018). Μια Σύγχρονη Ολιστική Διδακτική Προσέγγιση του Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού. Επιστήμες Αγωγής, 2018(3), 82–116. ανακτήθηκε από https://ejournals.lib.uoc.gr/index.php/edusci/article/view/301
.