Christmas blues – Η μελαγχολία των γιορτών

Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

.

Η περίοδος των γιορτών θεωρείται, γενικά, εποχή χαράς και ευτυχίας. Ωστόσο, για κάποιους ανθρώπους είναι μια περίοδος έντονου άγχους, πίεσης, μοναξιάς και θλίψης.

.

Η Κατάθλιψη των Εορτών αναφέρεται στην αίσθηση θλίψης ή άγχους κατά την διάρκεια των γιορτών, κυρίως τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Χαρακτηρίζεται από την επίμονη και επαναλαμβανόμενη αίσθηση λύπης, η οποία, όμως, είναι προσωρινή. Η ένταση και διάρκεια της αίσθησης αυτής ποικίλει σε κάθε άτομο. Μπορεί να περιλαμβάνει, επίσης,αίσθημα κόπωσης, έντασης, απογοήτευσης, αλλαγή στις συνήθειες ύπνου και κατανάλωσης φαγητού και αίσθημα αναξιότητας και ενοχής.

.

Όλοι, ανεξαρτήτως αν απολαμβάνουν τις διακοπές των Χριστουγέννων ή όχι, μπορούν να βιώσουν Κατάθλιψη των Εορτών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι διακοπές είναι μια περίοδος με πολλές απαιτήσεις και υποχρεώσεις, εντόνα συναισθήματα και φορτωμένα προγράμματα. Τα παραπάνω οδηγούν σε αυξημένα επίπεδα άγχους και σε εξάντληση.

.

Επίσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η κοινωνική πίεση που ασκείται στα άτομα. Τα χριστούγεννα έχουν συνδεθεί με την ατελείωτη χαρά, το πλήθος δώρων και τις αμέτρητες κοινωνικές υποχρεώσεις, καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν άγχος και θλίψη. Οι υψηλές προσδοκίες για ευτυχισμένα Χριστούγεννα είναι ακόμα ένας παράγοντας που οδηγεί στην μελαγχολία την περίοδο των γιορτών. Η σύγκριση με τα «ιδανικά» Χριστούγεννα που ορίζει η κοινωνία, με τα σχέδια των άλλων για τις διακοπές, αλλά και με εμπειρίες από προηγούμενα χρόνια μπορεί να φέρει απογοήτευση.

.

Στους λόγους για τους οποίους εμφανίζεται η Μελαγχολία των Εορτών συγκαταλέγεται και ο απολογισμός της χρονιάς που τελειώνει. Η αυτοκριτική για τα επιτεύγματα της χρονιάς που πέρασε, για τους στόχους που είχαν τεθεί και πραγματοποιήθηκαν, κυρίως όμως για όσα σχέδια δεν υλοποιήθηκαν συχνά έχει ως επακόλουθο αρνητικές σκέψεις, αίσθηση απογοήτευσης και λύπης.

.

Η μοναξιά είναι ακόμα μια αιτία εμφάνισης μελαγχολίας την περίοδο των εορτών. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρία (American Psychological Association- APA) η μοναξιά στις γιορτές, η αδυναμία συναναστροφής με την οικογένεια την συγκεκριμένη περίοδο οδηγεί σε λύπη και αρνητικές σκέψεις. Από την άλλη πλευρά, οι συγκεντρώσεις της οικογένειας, αν και αναμένεται να είναι διασκεδαστικές, μπορούν να αποτελέσουν πηγή άγχους και αρνητικών συναισθημάτων.

.

Τέλος, η έλλειψη ύπνου και η υπερβολική κατανάλωση φαγητού και αλκόολ λειτουργούν ως επιβαρυντικοί παράγοντες εμφάνισης μελαγχολίας. Συνήθως την περίοδο των διακοπών οι κοινωνικές υποχρεώσεις αυξάνονται με αποτέλεσμα ένα υπερφορτωμένο εορταστικό πρόγραμμα και συνεπώς μειωμένες ώρες ύπνου. Ταυτόχρονα τα εορταστικά γεύματα και τα χριστουγεννιάτικα γλυκίσματα οδηγούν σε υπερκατανάλωση φαγητού. Επίσης,αρκετοί χρησιμοποιούν ανθυγιεινούς μηχανισμούς αντιμετώπισης του άγχους των εορτών καταφεύγοντας στο αλκόολ και το φαγητό.

.

Παρ΄ όλο που η Κατάθλιψη των εορτών είναι προσωρινή κατάσταση, είναι σημαντικό να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν, διότι μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια πρόβλήματα ψυχικής υγείας. Για την αποφυγή μεγαλύτερων προβλημάτων είναι αναγκαία η αντιμετώπιση αυτής της θλίψης.

.

Η συζήτηση με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να φανεί βοηθητική. Η ψυχοθεραπεία βοηθά στην εντόπιση των αρνητικών σκέψεων και στην εκμάθηση τρόπων αντικατάστασης των τελευταίων με άλλες πιο λειτουργικές σκέψεις. Ωστόσο, στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας γίνεται κατανοητό ότι είναι αποδεκτά όλα τα συναισθήματα, είτε αυτά είναι θετικά, είτε είναι αρνητικά, και σημασία έχει η διαχείρησή τους. Ακόμα, συμβάλει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρησης του άγχους.

.

Εκτός από την ψυχοθεραπεία, υπάρχουν κάποιες στρατηγικές για καλύτερη διαχείρηση του άγχους την περίοδο των γιορτών. Αρχικά, είναι ζωτικής σημασίας να αφιερώνεται χρόνος στον εαυτό και την αυτοφροντίδα. Έστω και λίγα λεπτά χαλάρωσης, ακούγοντας μουσική, διαβάζοντας ένα βιβλίο ή κάνοντας μια δραστηριότητα που αρέσει στο άτομο, και ο επαρκής ύπνος λειτουργούν ως ανασταλτικοί παράγοντες κατά του άγχους. Εξίσου σημαντική είναι η θέσπιση ορίων. Καθώς οι προσκλήσεις σε γιορτινές εκδηλώσεις είναι πολλές, η άρνηση σε κάποιες από αυτές είναι ανεπόφευκτη, ώστε να μην μετατραπούν σε αγχωτικές υποχρεώσεις.

.

Στα πλαίσια της αυτοφροντίδας συγκαταλέγεται και η κατανάλωση φαγητού και αλκόολ με φειδώ. Το αλκόολ λειτουργεί κατασταλτικά, όμως η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση των αρνητικών συναισθημάτων. Συνεπώς είναι ωφέλιμο να μην επιλέγεται ως μέσο αντιμετώπισης των δυσάρεστων συναισθημάτων.

.

Σε μεγάλο βαθμό βοηθητική για την πρόληψη και μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης έχει αναδειχτεί η σωματική άσκηση. Σύμφωνα με έρευνα του American Journal of Psychiatry η τακτική σωματική άσκηση σε οποιαδήποτε ένταση αποτελεί προστατευτικό παράγοντα για την εμφάνιση κατάθλιψης. Η συσχέτιση της σωματικής δραστηριότητας με την μείωση εμφάνισης κατάθλιψης σχετίζεται με την σύνδεση της άσκησης με βιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στον οργανισμό όταν αθλείται, οι οποίες επιδρούν θετικά στην ψυχική υγεία. Ακόμα εξήγηση της παραπάνω συσχέτισης αποτελεί η γενικότερη σωματική υγεία, η αυτοεκτίμηση και τα κοινωνικά οφέλη της άσκησης.

.

Αν και οι υπέρμετρες κοινωνικές εκδηλώσεις που καλείται να συμμετάσχει το άτομο μπορούν να αποτελέσουν πηγή άγχους και γι΄ αυτό προτείνεται η θέσπιση ορίων, είναι σημαντικό να αποφεύγεται η κοινωνική απομόνωση. Η θλίψη είναι δυνατόν να επιδεινωθεί με την απόσυρση στο σπίτι. Συνεπώς είναι βοηθητικό η επαφή με υποστηρικτικά άτομα και η συμμετοχή σε δραστηριότητες.

.

Τέλος, για την αποφυγή απογοητεύσεων κατά την διάρκεια των εορτών, θα ήταν ωφέλιμο οι προσδοκίες, οι στόχοι και τα σχέδια για τις διακοπές να είναι ρεαλιστικοί και εφικτοί. Η περίοδος των γιορτών δεν είναι απαραίτητο να είναι τέλεια για να είναι ξεχωριστή. Ούτε αποτελεί αναγκαιότητα να μοιάζει με τις προηγούμενες διακοπές για να είναι αξιομνημόνευτη.

.

Διδαχού Νικολία
Φοιτήτρια Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου,
Ασκούμενη Κέντρου Ημέρας ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ

Βιβλιογραφία