Σύμφωνα με τον ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΥΓΕΙΑΣ το πλαίσιο της ψυχικής υγείας αποτελείται και ολοκληρώνεται, μεταξύ άλλων, από την υποκειμενική ευεξία, την αντιληπτή αυτοαποτελεσματικότητα, την αυτονομία, την ικανότητα και την αυτοεκτίμηση ενός ατόμου. Η αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας γίνεται σε ειδικά κέντρα όπως ψυχιατρικά κέντρα εγκλεισμού ή ξενώνες με ειδικά διαμορφωμένο προσωπικό, τα οικοτροφεία καθώς μιλάμε για ένα σύνθετο ψυχοκοινωνικό φαινόμενο που απαιτεί συγκεκριμένη και ειδική μεταχείριση.
.
Το οικοτροφείο είναι Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης υψηλού βαθμού προστασίας, στο οποίο φιλοξενούνται για διαβίωση, θεραπεία και υποστήριξη, άτομα με ψυχικές διαταραχές με σκοπό να διασφαλιστεί η παραμονή τους στην κοινότητα και η συνέχιση των σχέσεων των ατόμων αυτών με την ζωή και την δράση της τοπικής κοινωνίας. Ειδικότερα, στους ξενώνες ή οικοτροφεία, φιλοξενούνται άτομα με ψυχικές διαταραχές που δεν έχουν οικογενειακό περιβάλλον ή άτομα που κρίνεται προσωρινή η απομάκρυνσή τους από το περιβάλλον της οικογένειάς τους ή που χρειάζονται μία περίοδο προσαρμογής και επανεκπαίδευσης για ομαλή επανένταξη στην κοινωνία. Για την επίτευξη της αντιμετώπισης των ψυχιατρικών θεμάτων του εκάστοτε ασθενούς ή την όσο το δυνατόν καλύτερου επιπέδου ανεξάρτητη λειτουργεία και ομαλή επανένταξη του ατόμου μέσω της επανεκπαίδευσης, χρειάζονται διάφορες ειδικότητες.
.
Οι εργαζόμενοι στην Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση οφείλουν να δραστηριοποιούνται στην κατεύθυνση αυτή βάση της ειδικότητάς τους. Η εργοθεραπεία είναι μία από τις ειδικότητες αυτές και παρέχει εξειδικευμένη θεραπεία για να βοηθήσει ανθρώπους να αναπτύξουν ή να διατηρήσουν δεξιότητες απαραίτητες για να συμμετέχουν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους. Σε μία προσπάθεια αξιολόγησης του εάν και κατά πόσο μπορεί η εργοθεραπεία να φανεί ωφέλιμη σε στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης, πρέπει κυρίως να σταθούμε σε δύο τομείς. Τόσο την αυτοεξυπηρέτηση όσο και την λειτουργικότητα του ατόμου μέσα σε αυτό το
πλαίσιο.
.
Αρχικά, όσον αφορά το κομμάτι της αυτοεξυπηρέτησης, γνωρίζουμε πως καταλαμβάνει πολύ μεγάλο μέρος στην εργοθεραπεία αυτή καθ’ αυτή, η οποία με τη σειρά της απασχολεί ένα σημαντικό κομμάτι στην λειτουργία στεγαστικών πλαισίων. Προσπαθώντας να εντάξουμε την αυτοεξυπηρέτηση σε πλαίσια μη αναστρέψιμων κινητικών ή/και νοητικών βλαβών, καταλαβαίνουμε τη σημασία αυτής και την αναγκαιότητα του εργοθεραπευτή μέσα στις στέγες. Αναγνωρίζοντας και αξιολογώντας την εκάστοτε δυσλειτουργία των ατόμων του πλαισίου, μέσω της εργοθεραπείας μπορούμε να αγγίξουμε έναν βαθμό
λειτουργικότητας που θα μπορεί να διευκολύνει τόσο τα ίδια τα άτομα όσο και τους φροντιστές τους.
.
Με καθημερινή υπόδειξη και επιμονή τόσο στις κινητικές όσο και στις νοητικές ασκήσεις, μπορούμε να αξιοποιήσουμε την λειτουργικότητα του ατόμου κάθε φορά και περισσότερο. Ειδικότερα, όσον αφορά το οικοτροφείο, η εργοθεραπευτική παρέμβαση έχει βασικό σκοπό τόσο την βελτίωση των ενοίκων όσο και την ψυχαγωγία τους. Οι ομάδες εργοθεραπείας πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση και συμπεριλαμβάνουν μία μεγάλη γκάμα δραστηριοτήτων. Οι δραστηριότητες που επιλέγονται είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες των ενοίκων οι οποίοι μάλιστα συμμετέχουν ενεργά και στην επιλογή αυτών. Οι στόχοι των
δραστηριοτήτων είναι η βελτίωση και συντήρηση των κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων αλλά και της οπτικής αντίληψης και λεπτής κινητικότητας.
.
Συγκεκριμένα η εμπλοκή των ενοίκων σε ομαδικές δραστηριότητες ευνοεί την εξάσκηση μέσω της επικοινωνίας, της αλληλεπίδρασης και της ενεργητικής συμμετοχής. Μέσα από όλα αυτά, προσπαθούμε να επιτύχουμε εξέλιξη στις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας και στην ανάδειξη της φαντασίας, της ελεύθερης έκφρασης και της δημιουργικότητας καθώς η προσπάθεια περάτωσης συγκεκριμένων εργασιών (π.χ.: δημιουργία ξύλινων παιχνιδιών, ολοκλήρωση ενός παζλ, ζωγραφική, μαγειρική, χειροτεχνίες κ.ο.κ.) είναι θεμιτή και αναγκαία σε περίπτωση που επιθυμούμε από τους ωφελούμενους να συγκεντρωθούν σε κάτι που όχι μόνο θα φέρει ένα αποτέλεσμα για το οποίο και οι ίδιοι θα αισθανθούν περήφανοι, αλλά θα ξυπνήσει και ορισμένες εγκεφαλικές λειτουργίες, ιδανικές για την
έλλειψη εντάσεων, πράγμα που αποζητούμε σε κάθε περίπτωση.
.
Οι ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης βοηθούν στην ανάκληση πληροφοριών, την καλλιέργεια της βραχύχρονης μνήμης και τον προσανατολισμό στο εδώ και τώρα. Πέρα από τις ασκήσεις ενδυνάμωσης, οι ομάδες εργοθεραπείας συμπεριλαμβάνουν ενότητα στην οποία γίνεται αναφορά σε ειδήσεις αλλά και σε καθημερινά και ιστορικά γεγονότα, για να μπορέσουν να εκφράσουν την άποψη τους πάνω στα διάφορα θέματα. Οι ένοικοι στις ομαδικές δραστηριότητες έχουν ευκαιρίες να κινητοποιηθούν θετικά, να επανεμπλακούν σε ρόλους και δραστηριότητες που έχουν αδρανήσει λόγω της νόσου αλλά και να αυξήσουν την ποιότητα της καθημερινής διαβίωσής τους. Η ψυχαγωγία είναι το βασικό κίνητρο των ενοίκων για την συμμετοχή τους στην εργοθεραπευτική ομάδα. Η ομαλή λειτουργία του οικοτροφείου με διάφορες ειδικότητες συμπεριλαμβάνει την άψογη συνεργασία όλων των ειδικοτήτων και ειδικά την αξιολόγηση των εργοθεραπευτών και την καταγραφή των δραστηριοτήτων και της προόδου ενός ατόμου. Οι ακριβείς καταγραφές είναι απαραίτητες για την αξιολόγηση των ατόμων, για την κοστολόγηση της θεραπείας καθώς και την υποβολή εκθέσεων προς τους ιατρούς αλλά και όλους τους άλλους παροχείς υγείας στο οικοτροφείο.
.
Εν κατακλείδι, η εργοθεραπεία σε ένα οικοτροφείο, πάντα σε συνεργασία με τις υπόλοιπες ειδικότητες, είναι βασική για την ομαλή επαναδραστηριότητα των ομάδων με ψυχικές, νοητικές και κινητικές ελλείψεις, για την βελτιστοποίηση της υγείας τους και την ομαλή επαναλειτουργεία στην κοινωνία.
.
Φαίη Μπέτση, Εργοθεραπεύτρια
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, 4 Ιουνίου 2019, ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ, Αρ. Φύλλου 2044, «Καθορισμός του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας των Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (Οικοτροφεία, Ξενώνες) και των Προγραμμάτων Προστατευμένων Διαμερισμάτων του άρθρου 9 του ν.2716/1999»