Πώς η εργασία επηρεάζει την ψυχική υγεία;
.
Η εργασία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες της ζωής μας, επηρεάζοντας όχι μόνο την οικονομική μας κατάσταση, αλλά και την ψυχική μας υγεία. Ωστόσο, η σχέση της εργασίας με την ψυχική υγεία είναι αμφίδρομη, καθώς η εργασία μπορεί να προσφέρει ικανοποίηση και αυτοεκτίμηση και ταυτόχρονα να αποτελέσει πηγή άγχους και πίεσης.
.
Σε έναν κόσμο λοιπόν, όπου οι ρυθμοί της επαγγελματικής ζωής γίνονται ολοένα και πιο απαιτητικοί, η επίδραση της εργασίας στην ψυχική υγεία είναι ένα ζήτημα που αφορά τόσο τους εργαζόμενους, όσο και τους εργοδότες. Οι προκλήσεις όπως το άγχος, η επαγγελματική εξουθένωση (burnout), η απομόνωση, αλλά και οι ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη και αυτοεκτίμηση, διαμορφώνουν μια σύνθετη σχέση. Επομένως, πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την ψυχική μας ανθεκτικότητα στον εργασιακό χώρο και να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που προάγει την ευημερία;
.
Πρώτα από όλα, η ψυχική υγεία αναφέρεται σε μια κατάσταση ευημερίας, κατά την οποία το άτομο είναι σε θέση να αναγνωρίζει τις δυνατότητες του, να αντιμετωπίζει με αποτελεσματικό τρόπο τις φυσιολογικές πιέσεις της ζωής, να εργάζεται με παραγωγικό τρόπο και να συμβάλλει θετικά στην κοινωνία του. Αποτελεί δηλαδή, μια δυναμική ισορροπία συναισθηματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ευεξίας, που επιτρέπει στο άτομο να λειτουργεί αποτελεσματικά και να προσαρμόζεται στις αλλαγές και στις προκλήσεις της καθημερινότητας. Η εργασία από την άλλη, μπορεί να προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας, αυτοεκτίμηση, κοινωνικές επαφές, ενώ παράλληλα μας δίνει την δυνατότητα να αναπτύξουμε τις ικανότητες μας και να πετύχουμε τους επαγγελματικούς μας στόχους.
.
Αρχικά, ο κυριότερος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία, είναι το στρες που συνδέεται με την εργασία. Συχνά, πολλοί εργαζόμενοι επηρεάζονται αρνητικά από το φόρτο εργασίας, τις στενές προθεσμίες, το τοξικό εργασιακό περιβάλλον κ.α. Με αποτέλεσμα, το άγχος να επηρεάζει αρνητικά την απόδοση του εργαζομένου και ταυτόχρονα την ψυχολογία του. Η αντιμετώπιση και η σωστή διαχείριση του άγχους, μπορεί να βελτιώσει την ψυχολογία των εργαζομένων, ώστε να είναι πιο αποδοτικοί και να αξιοποιήσουν καλύτερα τις αποδόσεις τους.
.
Η διαχείριση του άγχους στην εργασία, απαιτεί συνειδητή προσπάθεια και ανάπτυξη προοπτικών που βοηθούν στη διατήρηση ψυχικής υγείας του εργαζόμενου. Μια αποτελεσματική μέθοδος για να διαχειριστεί κάποιος το άγχος, είναι η διαχείριση χρόνου και η δημιουργία ενός δομημένου πλαισίου εργασίας. Αναλυτικότερα, η αρχή αυτής της μεθόδου έγκειται στον καθορισμό προτεραιοτήτων. Καταγράφοντας τις καθημερινές υποχρεώσεις και αναγνωρίζοντας τις πιο κρίσιμες, ο εργαζόμενος μπορεί να επικεντρωθεί σε όσα είναι πραγματικά σημαντικά, αποφεύγοντας την αίσθηση του χάους. Παράλληλα, η διαίρεση των μεγάλων εργασιών σε μικρότερα, πιο διαχειρίσιμα κομμάτια μπορεί να μειώσει το αίσθημα σύγχυσης που προκαλείται από την αντιμετώπιση πολλών υποχρεώσεων και καθηκόντων.
.
Η εφαρμογή επίσης, μικρών διαλειμμάτων κατά την διάρκεια της ημέρας είναι σημαντική. Οι μικρές στιγμές χαλάρωσης θα βοηθήσουν τον εργαζόμενο να αποφορτιστεί από το πλήθος καθηκόντων, ενώ κάποιες βαθιές αναπνοές, μια σύντομη βόλτα -ακόμα και στον χώρο της εργασίας- θα τον βοηθήσουν και θα μειώσουν τα επίπεδα άγχους. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η επικοινωνία. Η έκφραση ανησυχιών ή η αναζήτηση βοήθειας από συναδέλφους και προϊσταμένους μπορεί να προσφέρει όχι μόνο πρακτική υποστήριξη, αλλά και ψυχολογική ανακούφιση. Είναι σημαντικό, οι εργαζόμενοι να αισθάνονται ότι δεν είναι μόνοι τους στη διαχείριση των προκλήσεων.
.
Η ισορροπία λοιπόν, ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή αποτελεί έναν ακόμα καθοριστικό παράγοντα. Η αφιέρωση χρόνου σε δραστηριότητες που αγαπά κανείς, καθώς και η διατήρηση υγιεινών συνηθειών, όπως η σωστή διατροφή και η επαρκής ξεκούραση, συμβάλλουν στη γενική ευεξία και ενισχύουν την ανθεκτικότητα απέναντι στο άγχος. Με την αφομοίωση αυτών των πρακτικών, οι εργαζόμενοι μπορούν να ενισχύσουν την ψυχική τους ανθεκτικότητα, να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους και να διατηρήσουν μια πιο υγιή προσέγγιση στην επαγγελματική τους ζωή.
.
Το πιο σύνηθες φαινόμενο, που είναι στενά συνδεδεμένο με το παρατεταμένο άγχος στην εργασία, είναι το burnout ή αλλιώς επαγγελματική εξουθένωση. Προκύπτει όταν οι εργαζόμενοι αγνοούν την ψυχική τους υγεία και αφήνουν το παρατεταμένο άγχος να τους «πνίξει» και μετέπειτα να τους οδηγήσει σε εξουθένωση, αποστασιοποίηση από την εργασία και σε μειωμένη αποδοτικότητα. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως το burnout, δεν είναι αποτέλεσμα μεγάλου φόρτου εργασίας, αλλά συχνά συνδέεται με παράγοντες όπως η έλλειψη επικοινωνίας, η έλλειψη υποστήριξης και η αίσθηση απώλειας ελέγχου.
.
Για να αποφευχθεί αυτό το φαινόμενο, καλό είναι οι επιχειρήσεις, οι εταιρείες και οι οργανισμοί να λαμβάνουν κάποια μέτρα, ώστε οι εργαζόμενοι να είναι αποδοτικοί στην εργασία τους και κυρίως να είναι ψυχικά υγιής. Γενικότερα, οι εταιρείες μπορούν να παρέχουν υποστήριξη στους εργαζόμενους όταν το χρειάζονται, κάποιες φορές τα ωράρια τους να είναι πιο ευέλικτα -εφόσον δεν υπάρχει μεγάλο φόρτο εργασίας- και είναι απαραίτητο να προωθείται η επικοινωνία μέσα σε έναν χώρο εργασίας. Ο ρόλος της επικοινωνίας είναι σημαντικός, διότι όταν οι εργαζόμενοι μπορούν να επικοινωνούν ανοιχτά, να εκφράζουν τις απόψεις τους, τις ιδέες τους, χωρίς να αισθάνονται πως θα δεχθούν κριτική και να μπορούν να μοιραστούν τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς τους, για κάποια κατάσταση, είναι πιο αποδοτικοί και ταυτόχρονα η εργασία τους είναι πιο ευχάριστη. Οι εργοδότες λοιπόν, έχουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που προστατεύει και ενδυναμώνει την ψυχική υγεία.
.
Εν κατακλείδι, η ψυχική υγεία είναι κρίσιμη για την ευημερία των εργαζομένων και την επιτυχία των οργανισμών. Η σωστή διαχείριση του άγχους, η καλλιέργεια της επικοινωνίας και η ισχυρή υποστήριξη από τους εργοδότες είναι θεμελιώδη στοιχεία για την πρόληψη του burnout και την ενίσχυση της επαγγελματικής αποδοτικότητας. Οι εργαζόμενοι και οι οργανισμοί πρέπει να αναγνωρίσουν τη σημασία της ψυχικής υγείας και να επενδύσουν στην ανάπτυξη ενός υποστηρικτικού και ισχυρού εργασιακού περιβάλλοντος, το οποίο θα προάγει όχι μόνο την παραγωγικότητα αλλά και τη συνολική ευημερία τους.
.
Ιωακειμίδου Ελένη,
Φοιτήτρια τμήματος Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής ΠΑ.ΜΑΚ.,
Ασκούμενη του Κέντρου Ημέρας Υποστήριξης Εργαζομένων, “IASIS | At Work”
.